De feiten: Pieter Omtzigt vertrekt gedesillusioneerd uit de Tweede Kamer
Bron: Tweede Kamer, Martin Bosma, Pieter OmtzigtHij kwam in 2003 als ambitieus 29-jarig Kamerlid. 22 jaar later verlaat een door emoties overmande Pieter Omtzigt als 51-jarige Den Haag, vele illusies armer.
Omtzigt nam dinsdag 13 mei afscheid van de Tweede Kamer met de klacht dat politiek niet over de kernproblemen gaat, maar tot zijn verdriet over kwesties als de recente door PVV-minister Marjolein Faber opgelierde lintjesaffaire. Die domineerde het dagelijkse mediaspektakel.
Kamerwerk en gezin: waarom Pieter Omtzigt stopt met de politiek
Volgens Omtzigt is het veeleisende werk in de Kamer niet te combineren met een gezin dat ook nog eens op ruim 2 uur van Den Haag woont. Met zijn vertrek kiest hij voor zijn gezin en gezondheid. Hij blijft wel betrokken bij NSC.
De Kamer gaf hem een ovationeel applaus. Op de tribune werd hij toegezongen door slachtoffers van de toeslagenaffaire die ‘Pieter bedankt, Pieter bedankt’ scandeerden.
In Omtzigts afscheidsbrief die Kamervoorzitter Martin Bosma voorlas, zei Omtzigt dat hij zijn Kamertermijn liever had willen afmaken, maar dat het echt niet meer ging. Het toeslagenschandaal was zijn keerpunt. Hij zag hoe ‘het onmogelijke complexe bureaucratische systeem’ van toeslagen tot belastingen zelfs voor Kamerleden niet meer uitlegbaar is.
De media hadden er naar zijn zeggen aan bijgedragen dat hij niet kon herstellen van zijn burn-out. Fotografen lagen voortdurend op de loer en alleen ‘tijdens nachtelijke wandelingen in het donkere bos’ kwam hij tot zichzelf.
EW's visie: Pieter Omtzigt was een markant politicus, geen politiek leider
Door: Carla Joosten, politiek redacteur EWPieter Omtzigt kwam als ambitieuze jonge 29-jarige hond in de Tweede Kamer. Hij viel al direct op door vasthoudendheid. Hij beet zich vast in dossiers en maakte graag gebruik van de media om zijn ideeën te ventileren. Maar die media zag hij uiteindelijk ook als vijand en stoorzender in een volgens hem ‘giftig politiek klimaat’.
Omtzigt verliet het CDA om na enige tijd als eenpitter en veel te veel geaarzel zijn eigen partij – Nieuw Sociaal Contract – op te richten. Een gewaagde onderneming voor een man die geregeld emotioneel door het lint ging. Hij trok zich alles persoonlijk aan en was niet sluw genoeg om te overleven in de Haagse slangenkuil.
Hij viel vaak woedend uit, ook naar journalisten. Geregeld hing hij aan de lijn met hoofdredacteuren. De slimme econometrist, die zijn ideeën voor een beter bestuur in een aansprekend boek had verwerkt en 22 november 2023 met zijn jonge partij NSC twintig zetels behaalde, bleek ongeschikt voor het politiek leiderschap.
Wie zegt wat over het vertrek van Pieter Omtzigt?
Bron: Café Kockelmann, Martin Bosma- De toeslagenouders op de publieke tribune in de Tweede Kamer zagen hun held met lede ogen vertrekken. Ook voormalig Kamervoorzitter Khadija Arib en oud-Kamerlid Renske Leijten (SP) toonden zich begaan met hun voormalige kompaan. Arib noemde Omtzigt in april nog ‘een van de beste volksvertegenwoordigers die ik heb meegemaakt’.
- ‘U bent gekomen als Kamerlid, u vertrekt als instituut,’ zei Kamervoorzitter Bosma.
Verdere verdieping: Was Pieter Omtzigt als man van de toeslagenaffaire wel Torentjeswaardig?
Bron: Renske Leijten, Frans Weisglas, Handelingen Tweede Kamer‘Voorzitter. Ongetrouwd en ook niet samenwonend begin ik aan mijn maidenspeech. Ook behoor ik tot de selecte groep van zes Kamerleden die de leeftijd van 30 nog bereiken moeten. Toch zal ik spreken over het nabestaandenpensioen; een onderwerp dat mij zeer aan het hart gaat, want onderzoek naar pensioenen was mijn eerste liefde.’
Zo begon Pieter Omtzigt 10 december 2003 zijn maidenspeech in de Tweede Kamer. Die verlaat hij als getrouwde man en vader van vier dochters, van wie twee die zijn echtgenote al had. Ayfer Koç ontmoette hij op een CDA-bijeenkomst waar hij sprak over pensioenen. Op de dag van zijn vertrek is het onderwerp pensioen nog altijd actueel.
De Bulgarenfraude als basis van de toeslagenaffaire
Toch zal de NSC-leider vooral de geschiedenis ingaan als de man die mee hielp de toeslagenaffaire op de politieke agenda te krijgen. Een affaire die het gevolg was van de jacht op toeslagenontvangers na de zogenoemde Bulgarenfraude. Een jacht die Omtzigt op zijn beurt zelf had gestimuleerd.
In de Raad van Europa werkte hij niet minder hard. Hij zorgde er voor dat de moord op de Maltese journalist Daphne Caruana Galizia niet in de doofpot verdween.
Omtzigt was toen nog CDA-Kamerlid. In de fractie stond hij bekend als man met wie het lastig samenwerken was. Toeslagenkompaan Renske Leijten (SP) vond juist dat hij dat uitstekend kan. Na de kwestie-functie elders in 2021 stapte Omtzigt uit het CDA en ging als eenpitter in de Kamer verder.
Omtzigt peilde 48 zetels zonder partij
Na verloop van tijd peilde hij al 48 zetels, terwijl hij niet eens een partij had. Vlak voor de verkiezingen van 2023 richtte hij die alsnog op. Nieuw Sociaal Contract haalde op 22 november 20 zetels.
Zijn status groeide, maar de partij groeide hem boven het hoofd. De combinatie met de terugkeer van een eerdere burn-out werd hem fataal, want Omtzigt herstelde maar niet.
Omtzigt: politiek is bezig met bijzaken als lintjes en niet met kernproblemen
In zijn laatste persconferentie had hij kritiek op de politiek die zich bezighoudt met de dagelijkse ophef, maar ‘onvoldoende zichtbaar bezig is met het oplossen van de kernproblemen van Nederland’. Terechte kritiek. Zijn partij moest voor een ommekeer zorgen en moet het nu zonder de oprichter proberen.
Toenmalig Kamervoorzitter Frans Weisglas zag in 2003 wel wat in Omtzigt. ‘U hebt laten zien dat een grote inhoudelijke expertise kan worden gecombineerd met een heel heldere en overtuigende inbreng,’ zei hij na Omtzigts maidenspeech. Een oordeel dat na 22 jaar nog rechtovereind staat, maar inhoud en inbreng zijn onvoldoende in de jungle van de politiek.
Hoe ongrijpbare lastpak kon uitgroeien tot CDA-topscorer