D
e NAVO-top in Den Haag was een prachtige mediachaos. Een kijkje achter de schermen bij de bijeenkomst van het grootste militaire bondgenootschap ter wereld.
Op de vroege woensdagochtend – het is nog geen vijf uur – rijden zwarte BMW’s en Mercedessen met op de kentekenplaat de bekende letters ‘CD’ – Corps Diplomatique, door de straten. Diplomaten, journalisten, vrijwilligers: iedereen is alweer vroeg op voor de tweede dag van de NAVO-top in Den Haag. De dag dat de Amerikaanse president Donald Trump naar het Haagse World Forum zou komen.
En de NAVO-top stond sinds dinsdagmiddag, toen Trump eenmaal ontwaakt was, in het teken van de Amerikaanse president. In een kort persmoment voor zijn vertrek naar Nederland maakte Trump de tongen alweer los met een opmerking over het conflict tussen Israël en Iran. ‘They don’t know what the fuck they’re doing,’ zei Trump tegen journalisten over Israël en Iran.
En Trump bleef de NAVO-top domineren. De grootste verrassing kwam toen de Amerikaanse president aan boord zat van regeringsvliegtuig Air Force One. Vrijwel uit het niets publiceerde Trump – tot ieders verbazing – dinsdagmiddag screenshots van privégesprekken met NAVO-chef Mark Rutte: ‘Europa gaat flink betalen, zoals het hoort’
Algauw ging het nergens anders meer over in Den Haag.
Aankomst Trump in Nederland trekt volop media-aandacht
De aankomst van de Amerikaanse president in Nederland was een gebeurtenis op zich. Air Force One landde op Schiphol onder grote mediabelangstelling. De NOS deed uitstekend live verslag van de landing, de tocht van de Amerikaanse delgatie naar Den Haag, het diner op Huis ten Bosch, en het – nu al iconische – fotomoment op het bordes van het paleis. En toen moest de NAVO-top eigenlijk nog écht beginnen.
NAVO-perscentrum Den Haag: chaos in de parkeergarage
Op woensdag was het tijd voor de North Atlantic Council. De grote vergadering van de NAVO-top. Dat woensdag de grote dag was, was duidelijk merkbaar. In het perscentrum was het beduidend drukker dan op dinsdag.
Dat perscentrum was op een opvallende locatie: namelijk de parkeergarage van het World Forum. Wie het niet weet, zou overigens niet eens zien dat het een parkeergarage is. Eenmaal binnen leidt een route naar beneden naar een volledig omgebouwde ruimte, waar meer dan tweeduizend journalisten van over de hele wereld verslag doen van de top.
Het is een wereld op zichzelf. Overal hoor je talen waarvan je het bestaan amper kende, van Pools en Turks tot Arabisch en Japans. Grote internationale netwerken zoals CNN, NBC, Fox News en de BBC hebben er hun eigen stands opgebouwd, compleet met studiolampen en draaiende camera’s, waar constant live-verslag wordt gedaan van minuut tot minuut.
NAVO-top achter de schermen: accreditatieproblemen en gouden tickets
Opvallend is ook de aanwezigheid van honderden vrijwilligers, veelal ambtenaren die normaliter werkzaam zijn op ministeries. Zij zorgen ervoor dat de top soepel blijft verlopen. In elektrische busjes worden journalisten en delegatieleden van de ingang naar het hoofdgebouw gebracht. De ene chauffeur werkt op het ministerie van Buitenlandse Zaken, de ander op dat van Justitie en Veiligheid.
De NAVO-top in Den Haag is een heerlijke journalistieke chaos. Hoewel het ogenschijnlijk allemaal strak is georganiseerd, blijft het toch mensenwerk. Er gaat namelijk ook een hoop mis. Zoals bij de accreditatie. Veel journalisten ontvingen hun accreditatie pas op het laatste moment, eind vorige week.
Tegelijkertijd bleef het officiële programma lange tijd onduidelijk. Wie sprak waar? Wat was publiek, wat besloten? Welke sessies mochten worden bijgewoond en hoe kreeg je daar toegang toe? Het zorgde voor verwarring en frustratie bij de accreditatiekantoortjes, die waren ondergebracht in de parkeergarage van het World Forum.
Al op dinsdagmiddag liepen de spanningen daar hoog op. Bij verschillende desks ontstonden verhitte discussies. Sommige journalisten kregen niet de juiste badge, of bleken helemaal niet geaccrediteerd voor de sessies waar ze voor waren gekomen.
En dat waren niet de minste: de gezamenlijke bijeenkomst van Ursula von der Leyen, president Zelensky en NAVO-chef Mark Rutte stond bij velen bovenaan het verlanglijstje.
Een ander felbegeerd toegangsbewijs was de ticket voor de zogeheten doorstep. Een – symbolisch genoeg – gouden toegangskaart tot de hoofdingang van het World Forum op woensdagochtend, om de aankomst van regeringsleiders vast te leggen. Voor wie het geluk (of de juiste contacten) had, betekende het een plek op de eerste rij bij een van de meest bijzondere mediamomenten ter wereld.
NAVO-leiders over sms’jes, defensie-uitgaven en Rusland-dreiging
Ruim 200 journalisten bemachtigden zo’n kaartje – via inschrijving, een flinke dosis charme of simpelweg door keihard te blijven drammen. Ook EW wist er uiteindelijk door een combinatie van eerdergenoemde technieken, één te bemachtigen. Op woensdagochtend om zeven uur ’s ochtends moest iedereen met een gouden ‘Pool A’ ticket zich melden bij het perscentrum van het World Forum.
De media kon zich installeren pal achter de ingang van het World Forum, waar de North Atlantic Council tegen half 11 zou moeten beginnen. Langs de rij vlaggen van alle NAVO-landen, onder begeleiding van gepantserde voertuigen en politiemotoren, kwam de ene na de andere delegatie aan. Rond 08:00 uur kwam Mark Rutte als vanouds goedgemutst langs voor een kort persmoment in aanloop naar de plenaire vergadering.
Bij de aanwezige journalisten waren een paar thema’s uitermate belangrijk. Namelijk de geopenbaarde sms’jes van Rutte door Trump en dwarsligger Spanje, en ‘Artikel 5’.
Vragen over deze thema’s werden nagenoeg generiek afgevuurd op iedere regeringsleider die zijn of haar gezicht liet zijn in de persruimte. Rutte pareerde de vragen zoals altijd behendig en met een lach op zijn gezicht. Hij zei trots te zijn dat hij Trump heeft mogen ontvangen en heeft mogen laten proeven van het Koningshuis en de rijke Nederlandse historie. De Telegraaf vroeg of hij nog meer sms’jes had gestuurd die nog openbaar konden worden gemaakt. Daarop reageerde Rutte lachend dat het niet zo was, maar dat hij er anders ook geen problemen mee had.
Langzamerhand druppelden de regeringsleiders binnen. De aanwezige media waren kribbig, moe, en gespannen. Het was dringen geblazen bij het touwtje, en sommige journalisten raakten in hevige discussies verwikkeld omdat ze elkaar constant het zicht ontnamen.
Estland trekt de lijn: 5,4% naar defensie, Orban wijkt af
Een van de interessantere verklaringen kwam van de Estse premier Kirsten Michal. Hij kon vertellen dat zijn land – altijd de dreiging vanuit Rusland voelend – de defensie-uitgaven volgend jaar al opschroeft naar 5,4 procent van het bbp. Opvallend was ook de entree van Viktor Orban.
De Hongaarse premier kwam met handen in de zakken, zeer nonchalant, aangelopen in de persruimte. Hij wilde expliciet niet Rusland aanwijzen als het grootste gevaar van de NAVO.
Maar veel regeringsleiders hielden het kort – zij wilden nog niet te veel kwijt voor de grote bijeenkomst. Zo liep Keir Starmer linea recta de pers voorbij, zonder ook maar een vraag te beantwoorden. Net als de Turkse president Erdogan, die niet meer zei dan twee keer ‘goedemorgen’. Emmanuel Macron en Georgia Meloni namen een andere ingang.
Trump ontwijkt de pers bij aankomst op NAVO-top
En natuurlijk draaide het ook hier weer om de Amerikaanse president Donald Trump. De grote vraag was of hij zijn gezicht zou laten zien bij de Doorstep.
Rond 09:40 zagen journalisten via een flight radar dat de helikopters die de Amerikaanse delegatie begeleidden, niet langer boven Huis ten Bosch vlogen, maar richting het World Forum gingen.
Even later verschenen de eerste beelden van het konvooi op de schermen. Tientallen zwarte auto’s met zwaailichten aan, motoragenten, en meerdere exemplaren van The Beast – de zwaar gepantserde Cadillacs van de president – naderden het World Forum.
Maar wie hoopte op een mediamoment met Trump kwam bedrogen uit. Zoals velen al hadden voorspeld, koos Trump voor een discrete route: via een speciaal voor hem ingerichte achteringang werd hij afgezet, buiten het zicht van de pers.
Een persmoment dat nooit kwam – behalve voor de ingewijden
Lang hing nog het gerucht in de lucht dat er een korte persconferentie zou volgen met NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte en Trump – een moment dat volgens goed ingelichte journalisten en NAVO-personeel op de doorstep zou plaatsvinden. Volg dat gesprek hier.
